Zbog intezivnog rasta i razvoja male dece postoji povećana potreba za gvožđem. Kada se primenjuje suplementacija gvožđem kod male dece? U periodu od 6-24 meseca odojčad i mala deca postaju zavisna od unosa gvožđa putem hrane. Potrebe za gvožđem po kilogramu telesne mase su značajno veće u odnosu na bilo koji drugi period života…
Koje su posedice nedovoljnog unosa gvožđa kod male dece?
Nedovoljan unos gvožđa može dovesti do neodgovarajućeg razvoja deteta. Glavni problem kod deficita gvožđa u pedijatrijskoj populaciji je rizik od neadekvatnog razvoja nervnog sistema. Zatim, neadekvatnog rasta i razvoja, kao i rizik za neadekvatno funkcionisanje imunskog sistema.
Suplementacija gvožđem kod male dece
Zbog intezivnog rasta i razvoja male dece postoji povećana potreba za gvožđem. Mala dece spadaju u posebnu rizičnu grupu za razvoj anemija usled deficita gvožđa.
Naime, zdrava odojčad koja su rođena u terminu imaju depoe gvožđa koje čine 25% ukupne količine gvožđa u organizmu. Kako odojčad raste i povećava se volumen krvi. Tako se vrši i mobilizacija gvožđa iz depoa u cirkulaciju. To omogućava normalnu sintezu hemoglobina i eritropoezu sve do perioda od 4-6 meseci. Na taj način isključivo dojenje tokom prvih 4-6 meseci može zadovoljiti dnevne potrebe odojčadi za gvožđem. Nasuprot niskoj koncentraciji gvožđa u majčinom mleku. Isključivo dojenje nakon navršenih 6 meseci je povezano sa povećanim rizikom za razvoj deficita gvožđa nakon 9. meseca života.
Period od 6 do 24 meseca deteta
U periodu od 6-24 meseca odojčad i mala deca postaju zavisna od unosa gvožđa putem hrane. Zbog intezivnog rasta potrebe za gvožđem po kilogramu telesne mase su značajno veće u odnosu na bilo koji drugi period života. Zbog toga je prevalenca deficita gvožđa (koja se smatra kada je vrednost serumskog feritina <10-12 µg/L) u pedijatrijskoj populaciji najviša kod dece od 1.-3. godine i u Evropi se kreće od 5-20%.
Ko ima najveći rizik za razvoj anemije?
Odojčad i deca koja imaju najveći rizik za razvoj anemija uzrokovanih deficitom gvožđa su:
- Prevremeno rođena odojčad (rođena pre 37. gestacijske nedelje);
- Odojčad sa malom telesnom masom na rođenju;
- Odojčad hranjena kravljim ili kozjim mleko pre navršene 1. godine života;
- Odojčad na majčinom mleku kojoj nisu nakon 6. meseca uvedene namirnice koje su izvori gvožđa;
- Deca od 1.-5. godina koja piju više od 700 ml kravljeg, kozijeg ili sojinog mleka dnevno;
- Deca koja imaju određene zdravstvene probleme kao što su celijačno oboljenje, dijabetes ili neka druga oboljenja. Ova oboljenja zahtevaju restriktivnu ishranu.
Simptomi deficita gvožđa kod male dece
Većina simptoma i znakova deficita gvožđa će biti vidljiva tek kada dođe do razvoja anemije usled njegovog deficita. Suva koža, učestale infekcije, slab apetit, ubrzano, kratko disanje. Kako se rutinska suplementacija gvožđem kod male dece ne preporučuje, prva strategija u prevenciji deficit i popravljanju statusa gvožđa jeste adekvatna ishrana.
Potrebno je da roditelji dok prate preporuke pedijatara o načinu i vremenu uvođenja pojedinih namirnica u ishranu odojčadi i male dece, obratite pažnju i na kombinovanje pojedinih namirnica. Naročito namirnica koje su dobar izvor gvožđa. Zato što veliki broj komponenti hrane mogu ometati i onemogućiti iskoristljivost gvožđa iz ovih namirnica.
Preporuke za prevenciju deficita gvožđa kod male dece
- U svakodnevnu ishranu dece uvrstiti meso i ribu. Time će se povećati unos gvožđa, pre svega hem gvožđa koji je predominantan izvor lako iskoristljivog gvožđa;
- Uvrstiti u svakodnevnu ishranu dece i druge dobre dijetalrne izvore gvožđa. Kao što su leguminoze (mahunarke), zeleno lisnato povrće, jezgrasto voće, pastu od susama (tahini), suvo voće (kajsije, grožđe, šljive), fortifikovane žitarice i itd;
- Izbegavati davanje deci biljnih čajeva, mleka i mlečnih proizvoda uz obroke koje sadrže namirnice koje su bogat izvor gvožđa;
- U cilju boljeg iskorišćenja gvožđa iz namirnica koje ih sadrže, najbolje ih je kombinovati sa namirnice koje su dobar izvor vitamina C. Kao što salate od svežeg povrća, sokovi od ceđenog voća;
Provera prisustva anemije kod male dece
Takođe, American Academy of Pediatrics, u svom izveštaju preporučuje rutinsku proveru prisustva anemije kod dece. Treba je uraditi sa navršenih 12 meseci. Pod ovom proverom se podrazumeva određivanje koncentracije hemoglobina i procenu prisustva faktora rizika za razvoj deficita gvožđa i anemije uzrokovane deficitom gvožđa.
Nije poželjno da roditelji samoinicijativno suplementiraju gvožđe maloj deci. Ukoliko je potrebno, izabrani pedijatar će to učiniti u odnosu na opšte stanje deteta.
