Zapaljenje uva kod novorođenčeta i bebe do prve godine treba što pre prepoznati i lečiti.
Zapaljenje uva kod novorođenčeta i bebe
Upala uva ili ušiju, uključujući sva tri njegova segmenta ( spoljnjeg, srednjeg i unutrašnjeg ), mogu da se jave i svakom životnom dobu, odnosno kako kod odraslih tako i kod novorođenčadi i odojčadi. Međutim, kako su anatomske strukture uva za uzrast bebe i malog deteta specifične, to se i sama zapaljenja karakterišu svojom posebnostima, odnosno razlikuju se od zapaljenskih procesa kod odraslih.
6 uslova koji određuju zapaljenske procese uva kod odojčeta ?
- Tuba – kanal koji spaja prostor iza nosa i srednje uvo, je široka i skoro horizontalno postavljena, što olakšava prodor infekcije iz nosa u uvo.
- Imunitet kod beba i male dece je nerazvijen, pa postoji osetljivost i sklonost ka infekcijama.
- U anatomskom smislu, gornji deo bubne duplje je ispunjen embrionalnim tkivom koji je slično pihtijastoj masi i sama po sebi predstavlja odličnu podlogu za razvoj infekcije .
- Usled još uvek insuficijentog srastanja koštanog sistema odnosno segmenata temporalne kosti, zapaljenski procesi mogu u nekim slučajevima da se šire iz srednjeg uva u moždane strukture.
- Od ćelija koje se nalaze u mastoidnom nastavku, jedino je razvijen antrum koji može da bude podložan infekciji .
- Posebnost kliničke slike pri razvoju otitisa (zapaljenja ušiju) novorodjenčeta i male dece, uslovljeno je nezrelošću centralnog nervnog sistema, što uzrokuje pojačane reflekse odnosno nadražljivost drugih sistema kod deteta, pa opšti simptomi dominiraju nad lokalnim.
Kako posumnjati na upalu uva kod novorođenčeta i bebe?
Uglavnom se prvo razvija zapaljenje rinofarinksnog prostora (nos i grlo), koje prelazi preko tube u srednje uvo a u nekim slučajevima i na susedene strukture dajući komplikacije. U nekim slučajevima zapaljenje uva prolazi bez simptoma jer se zapaljenski sadržaj spontano evakuiše kroz kratku tubu koja i široka pri okretanju deteta.
Često dolazi do poremećaja opšteg stanja, koje se karatkteriše povišenom temperaturom koja u nekim slučajevima može biti neznatno povišena. Razvoj infekcije predstavljen je poremećajem opšteg stanja u smislu tegoba dehidratacije, gubitka telesne težine, nekad dolazi do povraćanja i proliva uz razvoj neurotoksičnog sindroma. Kod nekih slučajeva se razvija takozvani „latentni otitis“, koji se ne prepoznaje na vreme, jer je proces lokalizovan samo u gornjem delu bubne duplje i najvećoj mastoidnoj ćeliji odnosno antrumu, što je takođe predstavljen odgovarajućom kliničkom slikom uz mogućnost nastanka komplikacija.
Klinička slika otitisa
U kliničkoj slici dominira uznemirenost deteta, koje zabacuje glavu, odbija hranu.
Šta je potrebno uraditi?
Ukoliko su spoljnji slušni kanali ispunjeni obično detritusom ili sekretom, isti se najpre moraju očistiti, odnosno sadržaj uklonuti, kako bi se obezbedio dobar uvid u stanje bubne opne. Pritiskanje tragusa ( jarca) detetovog uva ili njegove okoline se ne preporučuje i ovakva manipilacija može dovesti samo do iritacije deteta i ne predstavlja nikakav dokaz postojanja otitisa.
Otoskopski nalaz ne mora da bude karakterističan u smislu hiperemije ( crvenila ) bubne opne, koja može biti i normalna. Zato se mora vršiti otoskopska kontrola i pratiti retroaurikularni predeli, predeli antruma, koji mogu u nekim slučajevima biti promenjeni u smislu razvoja otoantritisa.
Dijagnoza otitisa kod novorođenčeta i bebe nije laka?
Može se reći da dijagnoza upale uva kod bebe nije laka, već se na samo zapaljenje uva može posumnjati najpre zbog poremećaja opšteg stanja i razvoja opštih kliničkih simptoma. Sa druge strane, otoskopski pregled je neki put otežan usled uznemirenosti deteta , koju prati plač, što dovodi do hiperemije bubne opne usled napinjanja i ulaska vazduha u prostor srednjeg uva i rastezanje i iritacije bubne opne. Važno je pratiti stanje deteta i nekoliko puta uzastopno izvesti kontrolnu otoskopiju. U nekim slučajevima može doći kod razvijenog otitisa do nagomilavanja sekreta u srednjem uvu, i do spontanog prskanja bubne opne i izlivanja sekreta u spoljnji slušni kanal.
Lečenje upale uva
Lečenje se sastoji u evakuaciji sekreta iz nosa uz stavljanje kapi fiziloškog rastvora (ili hipertoničnog sterilnog rastvora morske vode), davanjem odgovarajućeg antibiotika po nalazu brisa nosa i ždrela, uz rehidrataciju. Naravno, potpuno je opravdano davanje antipiretika i analgetika.
Kako hraniti bebu kada ima upalu uva?
Vrlo važno je da se dete doji ili hrani nakon čišćenja nosića od sekreta. Najbolje je to uraditi nekim od sredstava za aspiraciju sekreta, pumpicom ili aspiratorom, ručnim ili električnim.Na taj način detetu se omogućava da pri sisanju odnosno hranjenju, ujedno uzima hranu i da diše bez problema.
Pri hranjenju dete mora da se drži uspravno (potpuno vertikalno) jer svako iskošenje deteta ili hranjenje u horizontalnom položaju, uslovljava da hrana odnosno tečnost prodire u retronazalne prostore u kojima su postavljeni i otvori tuba. Kako se u retronazalnom prostoru nalazi i limfatično tkivo, ono takođe može u nekim slučajevima da kompromituje ušća tuba , a pri hranjenju da bude natopljeno mlekom i na taj način da inicira odnosno generiše infekciju srednjeg uva.
Kapi za nos striktno davati po uputstvu lekara !
Davanje kapi za nos , takozvanih vazokonstriktora , mora biti oprezno, jer u slučaju predoziranja kapi, može doći do razvoja takozvane „ palidne hipotermije“, koju prati adinamija , pad telesne temperature, bledila kože, mlitavosti deta, usled simpamimetskog dejstva vazokonstriktora.
Oprez, šta ne raditi kod upale uva!
Nije dozvoljeno i kontraproduktivno je, da se detetu kod sumnje na zapaljenje uva, u spoljnji slušni kanal stavljaju razna sredstva kao što su iscedak čuvarkuće, češnjevi belog luka, kapi ulja i drugog, jer to dovodi do iritacije spoljnjeg slušnog kanala i njegovog zapaljenja a time se onemogućava dobar uvid u stanje bubne opne i postavljanje adekvatne dijagnoze.
Takođe se ne preporučuju ni lokalne analgetske kapi (koje obično sadrže i vazokonstriktornu komponentu), koje se ukapavaju u uvo, jer mogu dovesti do smanjenje hiperemije bubne opne, te da se takvo stanje proceni kao odsustvo infekcije srednjeg uva. Primena toplote u smislu toplih obloga, krpa, soli, komada crepova, termofora i druod , nije indikovana, jer može pogoršati zapaljenje a nekim slučajevima dovesti i do nastanka opekotina ušne školjke i njene okoline.
U većini slučajeva spontana perforacija bubne opne spontano se i zatvori posle nekoliko dana od početka terapije. U slučaju razvoja komplikacija preduzima se odgovarajuće hirurško lečenje uz davanje visokih doza antibiotika i sprovođenje mera za popravljanje ošteg stanja deteta.
