Ponavljane epizode bakterija u mokraći kod dece, mogu ukazivati na postojanje VUR-a. Nakon izlečenja prve (kod muške dece) ili druge (kod ženske dece) urinarne infekcije , treba uraditi dalju dijagnostiku, između ostalog ultrazvuk i MCUG ili MR urografiju.
Šta je VUR?
Vezikoureteralni refluks predstavlja vraćanje mokraće iz mokraćne bešike u ureter (mokraćovod), cevasti organ koji spava bubreg i bešiku. Kod dece se može javiti zbog urođene abnormalnosti građe mokraćne bešike, a može biti praćen i nekim drugim anomalijama, npr. ureterocelama ili ektopičnim ulivom uretera.
Javlja se sa jedne ili sa obe strane. Može biti od I-V stepena. Mokraća koja se vraća u ureter predstavlja pogodno tlo za prenošenje bakterija proksimalno ka bubregu, pa deca sa VUR-om imaju česte urinarne infekcije.
Koji su simptomi VURa?
VUR kod dece može biti potpuno asimptomatski, tj. ne moraju postojati nikakvi simptomi. Rezultat koji je značajan i može ukazivati na postojanje VUR-a jesu ponavljane epizode bakterija u mokraći. Nakon izlečenja prve (kod muške dece) ili druge (kod ženske dece) urinarne infekcije , treba uraditi dalju dijagnostiku, između ostalog ultrazvuk i MCUG ili MR urografija.
Šta je MCUG?
MCUG jeste dijagnostička procedura koja podrazumeva snimanje uretera u miru i za vreme mokrenja, pri čemu se prethodno u bešiku ubaci kontrastno sredstvo. Ovom metodom se određuje i stepen VUR-a.
Pored MCUG, radi se i urodinamika, tj. proveravaju se mišići koji učestvuju u normalnom aktu mokrenja i njihova inervaciona kontrola i sinhronizacija.
MR urografija kod dece
Proteklih godina mikciona cistouretrografija (MCUG) bila je jedna od vodećih dijagnostičkih procedura kod dece sa čestim urinarnih infekcijama. Sada je ta metoda zamenjena ultrazvucnom mikcionom cistouretrografijom. Ona se radi sa ultrazvučnim kontrastom. Ova dijagnostička metoda je po sadašnjim kriterijumima nauke potpuno neškodljiva metoda. Preporuka je da se ne rade više rendgenska snimanja.
Ultrazvučno snimanje se radi u kontinuitetu od momenta plasiranja urinarnog katetera u bešiku do završetka najčešće ponovljenih snimanja. Kompjuterski se lako mogu izdvojiti pojedine slikovne sekvence. Nešto vrlo slično se dešava i kod druge vrlo važne dijagnosticke metode.
Intravenska urografija kao rentgenska metoda je dobila adekvatnu savremenu zamenu – magnetnu urografiju. Ova procedura je neškodljiva. Takodje, potpuno je kompjuterizovana, tako da se ceo proces dijagnostike kontinuirano prati. Odredjene sekvence se mogu izdvojiti i trodimenzionalno rekonstruisati.
Kako se leči VUR?
VUR se može lečiti konzervativno, endoskopski (injekcijom defluksa ili makrogela), a najteži oblici V stepena hirurškom operacijom. Metoda lečenja zavisi kako od stepena VUR-a, tako i od dodatnih udruženih anomalija.
Konzervativna metoda u lečenju VURa
Ili antibiotska profilaksa se primenjuje kod VUR-a nižeg stepena. Male doze antibiotika se daju jednom, a ređe dva puta dnevno, kontinuirano duže vreme dok se trajno ne povuče VUR.
Preporuka je da se detetu sa VUR-om na taj način spreči urinarna infekcija. To je prva linija odbrane i čeka se spontano povlačenje VUR-a. Prednost ovog načina lečenja je ta što je najmanje invazivna opcija za dete, ali zahteva od roditelja da osiguraju kontinuirano uzimanje protektivne doze leka i po nekoliko meseci. Detetu na profilaksi će se MCUG pregledom jednom u 2 godine pratiti stepen refluksa, jer se kod lakših formi može očekivati i spontana regresija. Kod deteta sa simptomima infekcije urinarnog trakta (IUT) preporučuje se odmah pregled urina. Ako se ustanovi IUT, pogotovo sa povišenom temperaturom, a dok je dete na antibiotksoj profilaksi, nephodno je brzo reagovanje kako bi se sprečilo oštećenje bubrega.
Endoskopski tretman
Podrazumeva korišćenje endoskopa kako bi se ubrizgao inertni materijal na nivou vezikoureteralnog spoja. Na ovaj način se sprečava vraćanje urina u uretere i bubrege. Ova procedura je bezbedna i efikasna. Endoskopska injekcija podrazumeva korišćenje endoskopa-cistoskopa. Ova procedura se izvodi u opštoj anesteziji. Endoskopom se ulazi kroz mokraćnu cev u bešiku. Endoskop na svom kraju ima malu kameru i kanal kroz koji se uvlači igla i materijal ubrizgava na tačnu poziciju submukozno i subureteralno. Ova procedura traje oko 20 minuta. Endoskopska injekcija se koristi kod refluksa II-IV stepena. Ovo je minimalno invazivna procedura i ne zahteva nikakav rez i dete može kući već isto veče ili sutradan. Posle ove procedure uglavnom nema nikakvog bola, mada dete može osetiti peckanje prilikom prvih nekoliko mokrenja. Uspešnost ove procedure je visoka, kod dobro utreniranih timova preko 72-73%. Rizik od komplikacija je značajno niži nego kod operacija. Kod endoskopske procedure postoji rizik od infekcije i krvarenja, mada je vrlo niske incidence. Najređe se dešava da gel blokira uretere i tako spreči ulazak urina u bešiku. Kako je endoskopska procedura manje invazivna nego operacija, obično se razmatra pre operacije, pogotovo kod ranih stadijuma refluksa što daje mogućnost da se refluks izleči već u ranim stadijumima i tako eventualno izbegne dugo uzimanje antibiotika i stres od svakodnevnog života sa refluksom.
Operacija za izlečenje VURa
Operacijom se mogu ispraviti anomalije uretera i potpuno izlečiti VUR. Ova operacija izleči većinu dece, ali može biti veoma stresna i bolna za dete (a i porodicu), te se preporučuje za teže oblike VUR-a. Hirurška intervencija (reimplantacija uretera) je korekcija vezikoureteralnog spoja hirurškim putem sa detetom u opštoj anesteziji. Operacija može da traje i par sati i podrazumeva odvajanje uretera od bešike i njegovo vraćanje-reimplantaciju na drugo mesto, tako što hirurg pravi novi tunel kroz bešiku kako bi se napravio efekat valvule. Glavna prednost operacije je njena visoka stopa uspešnosti (88-99%). Ova operacija se izvodi već mnogo godina, a pošto nema idealnemetode, u upotrebi je više tehnika.
Ipak, to je ozbiljna hirurška procedura koja nosi sa sobom rizik od komplikacija, kao i svaka druga hirurška procedura (infekcija, krvarenje itd.). Posle operacije, dete ostaje u bolnici nekoliko dana, što može da bude vrlo stresno za dete i porodicu. Zato je operacija najčešće ostavljena kao poslednja opcija za visoke stepene refluksa ili kada ostale opcije ne daju rezultate.
