UZ pregled kukova kod beba – Šta je razvojni poremećaj kuka? Za prevenciju koriste se rani ultrazvuk kukova beba, široki povoj i redovna kontrola. Šta je razvojni poremećaj kuka?
Razvoj kukova počinje pre rođenja, od 4. meseca intrauterusnog života, nastavlja se nakon rođenja i završava oko 18. meseca. To znači da bebe na svet dolaze sa nezrelim i nerazvijenim kukovima koji vremenom sazrevaju. S obzirom da kukovi imaju najveći značaj za funkciju hodanja, veoma je važno da se pomogne i ne remeti njihov razvoj i sazrevanje nakon rođenja, da roditelji znaju šta kukovima niihove bebe „prija“ a šta škodi. Sa druge strane od neprocenjive važnosti je da se na vreme otkriju poremećaji u razvoju i preduzmu potrebne mere lečenja.
Koje su najbolje metode za preventivni pregled kukova bebe?
Za sprečavanje nepravilnosti u razvoju i najtežeg razvojnog poremećaja kao što je iščašenje kuka, odnosno dislokacija, kao najbolje metode prevencije koriste se rani ultrazvuk, široki povoj i redovna kontrola. Ova „tripl prevencija“ dovela do značajno boljih rezultata lečenja urođenog iščašenja kuka, tako da su danas jako retki slučajevi operacija dece sa tim deformitetima. U osnovi ranog otkrivanja razvojnog poremećaja kuka stoji timski rad neonatologa, pedijatra u dečjem dispanzeru, dečjeg ortopeda, odnosno radiologa i fizijatra.
Šta je razvojni poromećaj kuka
Razvojni poremećaj kuka (kongenitalna displazija) je najčešće oboljenje koštano-zglobnog sistema u dečjem uzrastu. Do njega dolazi kada je zglobna čašica u karličnoj kosti plitka, pa glava butne kosti ne može da se smesti u ležište, već se nalazi delimično ili potpuno izvan čašice. Odatle je kod nas i nastao naziv “iščašenje kuka”. Razvojni poremećaj kuka je mogući razlog za ozbiljan invaliditet, ukoliko se ne otkrije i ne leči na vreme. Pre trideset godina, on se otkrivao relativno kasno, rentgenskim pregledom kukova deteta sa 4,5 meseca.
Pravi razlog za nastanak razvojnog poremećaja kuka nije utvrđen. Ulogu imaju genetski faktori, pa se problem može javiti kod više članova jedne porodice.Takođe, primećeno je da je pojava češća kod devojčica. Srbija se može smatrati endemskim područjem, što znači da je učestalost ovog poremećaja veća nego u drugim evropskim zemljama. Ne može se sa sigurnošću reći da li su u pitanju samo genetski faktori, ili je tome doprinosila i praksa čvrstog povijanja beba.
Kako preventivno da delujemo?
Iako se uzrok poremećaja ne zna, možemo preventivno da delujemo, a to znači da prepoznamo faktore rizika – kako porodično, tako i one vezane za trudnoću, kao i sam porođaj. Osim ovog, preventivno delovanje podrazumeva i ranu dijagnostiku i savetovanje roditelja, kako bi se stimulisao pravilan razvoj do tada još nezrelih kukova.
Primarni skrining kukova bebe se obavlja odmah po rođenju
Pedijatrijski pregled započinje razgovorom sa majkom o trudnoći, toku porođaja i naslednim bolestima u porodici. Posebna pažnja obraća se na decu sa faktorima rizika za razvojni poremećaj kuka: razvojni poremećaj kuka u porodici, karlični položaj ploda tokom trudnoće, karlična ili nožna prezentacija tokom porođaja (karlični položaj povećava rizik i do 10 puta), postojanje defomiteta vrata ili stopala, blizanačka trudnoća (manje prostora za pokretanje nogica u materici), prevremeni porođaj, manjak plodove vode.
Kliničkim pregledom se utvrđuje simetrija, tj. asimetrija zglobova i glutealnih brazdi, kao i postojanje kožnih brazdi na butinama ili otežano širenje butina iz kuka od unutra ka spolja. Ukoliko kod bebe postoji neki od faktora rizika ili „sumnjiv“ klinički nalaz, ultrazvučni pregled kukova radi se u porodilištu- to je primarni skrining. Klinički pregled je najmanje pozdan u dijagnostici razvojnog poremećaja kuka i imao je mnogo veći značaj dok ultrazvuk nije počeo rutinski da se primenjuje. Upravo je ultrazvuk pokazao da nekada ozbiljni razvojni poremećaji kuka mogu biti sa minimalnim kliničkim znacima.
Šta znači labavi kukovi/maksimalna abdukcija kukova ili, sa druge strane, ograničena abdukcija kukova?
Ovo su česti klinički nalazi kod novorođene dece. Oni mogu biti uzrokovani stvarnim problemom sa zglobom kuka, ali su češće posledica povišenog ili sniženog miićnog tonusa deteta, stanja budnosti u trenutku pregleda i brojnim drugim faktorima. Upravo ultrazvuk kukova razrešava ove dileme!
Roditelji se često pitaju, kada je toliko važan, zašto se ultrazvučni pregled ne radi svoj deci odmah u porodilištu. Mišljenje većine stručnjaka je da je to prerano, za decu koja nemaju faktore rizika. Zbog nezrelosti bebinih kukova, mogao bi se dobiti lažan rezultat da je sve u redu. Realno stanje se vidi tek kada se sačeka da kukovi „sazru“. Ne bi, ipak, trebalo ni čekati na proveru duže od mesec i po, jer je sva odstupanja koja se kasno otkriju, teže ispraviti. Svaki izgubljeni mesec umanjuje procenat izlečenja za oko 30 odsto!
Šta je sekundarni skrining kukova?
Sekundarni skrining kukova podrazumeva ultrazvučni pregled koji se radi između 6. i 8. nedelje života. Ova vizuelna metoda omogućuje utvrđivanje razvijenosti koštanih i hrskavičavih tkiva, a pre svega, razvoj karlične čašice i položaja glave butne kosti. Takođe se prati i pojava jezgra okoštavanja (osifikacije) u glavici butne kosti. Ultrazvučna klasifikacija zgloba kuka se zasniva na izgledu struktura zgloba i merenju određenih uglova, kao i životnog doba deteta (metoda po Graf-u).
Lekar može preporučiti i pokazati i vežbe koje pomažu razvoj kukova, naročito kod prevremeno rođene dece.
